St. Jacobiparochie, De Groate Kerk
   
Kerk
 
Deze kerk is gebouwd in 1843-1844 naar een ontwerp van de Leeuwarder architect Thomas Romein, ter vervanging van en bakstenen kerk uit ca. 1530. De neoclassicistische kerk heeft een breed schip met daar voor een hal met Dorische zuilenportiek en fronton. Het geheel heeft een dwarse ligging. Rondom het in okerkleur gepleisetrde gebouw loopt een geprofileerde lijst. Het tympanon boven de portiek bevat het wapen van Fryslân. De toren is ouder dan de kerkzaal en dateert nog uit 1669. Het bestaat uit twee vierkante bases, met op de onderbouw een lantaarn bestaande uit acht zuilen en een koepeldak met kroonlijst. In de lantaarn hangt een klok uit 1952 met daarop een gedicht van de Bildtse taalstrijder H.S. Buwalda. De kerkzaal is aan de lange achterzijde geopend met vier grote rondboogvensters en met een half dichtgezet venster. De korte zijden en de muren aan weerszijden van de portiek hebben ook rondboogvenster.

Het interieur bestaat uit een rechthoekige zaal met een flauw gebogen stucgewelf. De preekstoel is verwijderd, deze is nu te zien in de Museumkerk op Schokland. Het resterende meubilair, zoals de eenvoudige herenbank onder de orgelgalerei, dateert uit de bouwtijd. In 1979 werd de kerk door de Stichting Alde Fryske Tsjerken overgenomen. De kerk heeft haar liturgische functie verloren omdat de ruimte vandaag de dag wordt gebruikt voor allerlei sociaal-culturele doeleinden. De inrichting is aan deze nieuwe functies aangepast. Er is een verplaatsbaar podium gekomen dat ook verzonken kan worden. Bij de laatste restauratie van 2010-2011 heeft het interieur een grondige opknapbeurt gekregen. Het podium is verhuist naar de oostkant van de kerk, en er is een compleet nieuwe licht- en geluidsinstallatie aangeschaft. Ook is er een Pelgrimsinformatiecentrum gevestigd, waar veel informatie is te vinden over pelgrimeren. De Groate Kerk telt 250 zitplaatsen en is een rijksmonument.
 
 
Orgel
 
1652
Een orgel wordt geschonken door Willem Dirck Aeriens, een rijke boer uit de Westhoek.
 
1717
Jan Harmensz. uit het naburige Berlikum repareert dit orgel.
 
1746
J.M. Schwartzburg uit Leeuwarden werkt aan het orgel.
 
1786
Johannes Spoorman uit Franeker werkt aan het instrument.
 
1843-1845
Een nieuwe kerk wordt gebouwd. In deze grote neo-classisistische kerk bouwt de orgelmaker Luitjen Jacob van Dam uit Leeuwarden een orgel, waarbij gebruik wordt gemaakt van materiaal van het voormalige orgel. Het 'nieuwe' van Dam-orgel kost ƒ 2347,-, terwijl op 5 maart 1850 nog ƒ 478,50 wordt betaald voor de drie beelden op het orgel. Ze stellen voor:

    • WAARHEID (met spiegel en bijbel)
    • VERLICHTING (met fakkel)
    • VREDE (met palmtak)

Vanwege het feit dat het instrument in een nis komt te staan moet de klaviatuur wel in de achterwand een plaats vinden.
 
1968
Achter het orgel staan ook de drie originele spaanbalgen opgesteld waarop een motor wordt aangesloten.
 
1988
Het orgel wordt gerestaureerd, onder advies van Dr. Maarten Vente, door Fa. Bakker & Timmenga uit Leeuwarden en uitgebreid met een Trompet 8'. De laden van het HW zijn nieuw, die van het BW is oud. Drie pijpen van de Fluit d' Amour bezitten geciseleerde voeten. Ondanks het vele oude pijpwerk manifesteert het instrument zich als een van Dam-orgel. Het orgel is op 7 december weer in gebruik genomen met een bespeling door Theo Jellema.
 

Dispositie

Hoofdmanuaal, C - f''' Bovenmanuaal, C - f'''
  Prestant
Holpyp  
Cornet D
Octaaf  
Quint  
Octaaf  
Trompet  
8'
8'
3 st.
4'
3'
2'
8'
    Prestant  
Viool di Gamba D  
Fluit douz  
Fluit d' Amour  
Openfluit  
Flagiolet  
4'
8'
8'
4'
2'
1'
 

Pedaal, C - f' Werktuigelijke registers
  Aangehangen aan HW


 = oud
 = gedeeltelijk oud
 = 1845
 = 1988
      Koppeling I + II    



Organist : Jan Jongepier (1941-2011)
Duur : 13 minuten en 22 seconden
Bron : Radio opname Omrop Fryslân. Jaargang onbekend.
 


stuur link via whatsapp stuur link via mail kopieer link naar clipboard
 


 
 
Naar menu
 
 
 
 
 
 
 
     
 
     
 
 
         
 
         
 
 
 
 

 Audio    🕩